“Ủy ban Nobel đã đặt chính trị lên trên hòa bình” – lời chỉ trích thẳng thừng đã vang lên từ Nhà Trắng ngay sau khi kết quả Giải Nobel Hòa bình 2025 được công bố vào ngày 10 tháng 10. Tổng thống Donald Trump, người được nhiều đồng minh quốc tế đề cử và tự nhận đã chấm dứt tám cuộc chiến trên thế giới, không được xướng tên trong danh sách chủ nhân giải thưởng danh giá nhất hành tinh. Thay vào đó, vinh quang thuộc về bà Maria Corina Machado – nữ thủ lĩnh đối lập Venezuela – một cái tên gây bất ngờ cho nhiều người.
Quyết định bất ngờ từ Ủy ban Nobel Na Uy
Ủy ban Nobel Na Uy đã trao Giải Nobel Hòa bình năm 2025 cho bà Maria Corina Machado, 58 tuổi, với lý do ghi nhận “những nỗ lực không biết mệt mỏi trong việc thúc đẩy quyền dân chủ cho người dân Venezuela và đấu tranh để chuyển đổi một cách công bằng, hòa bình sang nền dân chủ”. Sinh năm 1967 tại Caracas, bà Machado là kỹ sư công nghiệp và là thủ lĩnh phong trào dân chủ tại quốc gia Nam Mỹ này. Bà từng là nghị sĩ Venezuela từ năm 2011 đến 2014, nhưng sau đó bị tước quyền tranh cử tổng thống năm 2024.
Chủ tịch Ủy ban Nobel, Jorgen Watne Frydnes, khẳng định quyết định đã được đưa ra từ ngày 6 tháng 10, tức vài ngày trước khi thỏa thuận hòa bình giữa Israel và Hamas được ký kết. Ông cũng khéo léo né tránh nhắc trực tiếp đến tên Tổng thống Trump khi giải thích về quyết định này, nhưng ẩn ý cho rằng vị lãnh đạo Mỹ “chưa xứng đáng” với danh hiệu danh giá.
Nhà Trắng lên tiếng chỉ trích quyết định của Ủy ban Nobel
Phản ứng từ Nhà Trắng đến nhanh chóng và gay gắt hơn bao giờ hết. Steven Cheung, Giám đốc Truyền thông Nhà Trắng, đã đăng tải một thông điệp mạnh mẽ trên nền tảng X (trước đây là Twitter) để bày tỏ sự bất mãn. “Tổng thống Trump sẽ tiếp tục kiến tạo các thỏa thuận hòa bình, chấm dứt chiến tranh và cứu sống nhiều người. Ông ấy có trái tim nhân đạo, và sẽ không bao giờ có ai như vậy, người có thể dịch chuyển cả ngọn núi bằng sức mạnh ý chí của mình”.
Ông Cheung còn cáo buộc Ủy ban Nobel đã “đặt yếu tố chính trị lên trên giá trị hòa bình”. Tuyên bố này phản ánh sự thất vọng sâu sắc của chính quyền Trump, đặc biệt khi Tổng thống đã nhiều lần công khai tuyên bố rằng việc không nhận được giải Nobel Hòa bình sẽ là “một sự xúc phạm lớn” đối với nước Mỹ.
Nỗ lực tranh giải Nobel Hòa bình của Tổng thống Trump
Trong nhiều tháng gần đây, Tổng thống Trump đã không ngừng nhắc đến khả năng ông được trao giải Nobel Hòa bình. Ông khẳng định đã giải quyết tám cuộc chiến trong thời gian đảm nhiệm cương vị tổng thống Mỹ, bao gồm cả thỏa thuận ngừng bắn lịch sử giữa Israel và Hamas. Trong bài phát biểu trước Liên hợp quốc, ông Trump tuyên bố “ai cũng nói tôi nên nhận giải Nobel Hòa bình”.
Nhiều lãnh đạo thế giới đã đề cử ông Trump cho giải thưởng danh giá này. Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu, Thủ tướng Campuchia và chính phủ Pakistan đều tiến cử ông Trump vì vai trò trung gian trong các cuộc khủng hoảng quốc tế. Một trong những khu vực được Tổng thống Trump chú trọng nhất là Trung Đông, nơi ông công bố kế hoạch 20 điểm để chấm dứt chiến sự Gaza vào ngày 29 tháng 9.
Tại sao Tổng thống Trump không được trao giải Nobel Hòa bình ?
Mặc dù có nhiều đề cử và thành tựu ngoại giao đáng kể, các chuyên gia cho rằng khả năng ông Trump giành Nobel Hòa bình năm 2025 vẫn khá thấp. Ủy ban Nobel Na Uy thường tập trung vào tính bền vững của hòa bình, thúc đẩy tinh thần đoàn kết quốc tế và những nỗ lực âm thầm của các tổ chức góp phần củng cố các mục tiêu đó.
Theo giới phân tích, ông Trump lại không để tâm vào các thể chế đa phương và phớt lờ biến đổi khí hậu – những yếu tố mà Ủy ban Nobel thường đánh giá cao. Hơn nữa, một số tổ chức kiểm chứng độc lập đã nhiều lần phản bác tính chính xác của tuyên bố rằng ông đã chấm dứt bảy hoặc tám cuộc chiến.
Phản ứng bất ngờ từ chủ nhân giải Nobel Hòa bình 2025
Trong một diễn biến thú vị, bà Maria Corina Machado – chủ nhân giải Nobel Hòa bình 2025 – đã gây bất ngờ khi nói rằng bà phần nào dành tặng giải thưởng này cho Tổng thống Trump. Chỉ chưa đầy ba giờ sau khi Nhà Trắng chỉ trích quyết định của Ủy ban Nobel, bà Machado viết trên mạng xã hội X: “Tôi xin dành giải thưởng này cho người dân Venezuela – và cho Tổng thống Trump, vì sự ủng hộ dứt khoát của ông với sự nghiệp của chúng tôi !”.
Lời tri ân này cho thấy mối quan hệ hợp tác giữa chính quyền Trump và phe đối lập Venezuela. Bà Machado khẳng định sự nghiệp đấu tranh của bà phụ thuộc vào Tổng thống Trump và các đồng minh quan trọng khác.
Lịch sử các Tổng thống Mỹ đoạt giải Nobel Hòa bình
Giải Nobel Hòa bình từng được trao cho nhiều Tổng thống Mỹ trong lịch sử. Cựu Tổng thống Barack Obama nhận giải thưởng này vào năm 2009, một quyết định mà ông Trump đã nhiều lần chỉ trích. “Họ trao cho ông Obama giải thưởng đó trong khi ông ta chẳng làm gì ngoài việc phá hủy đất nước chúng ta”, ông Trump phát biểu hôm 9 tháng 10.
Giải Nobel Hòa bình được thiết lập theo di chúc của Alfred Nobel, nhằm ghi nhận những nỗ lực thúc đẩy sự thấu hiểu và hòa bình giữa các quốc gia và các dân tộc trên thế giới. Giải thưởng nhằm vinh danh những cá nhân đã có đóng góp lớn nhất hoặc xuất sắc nhất cho sự đoàn kết giữa các quốc gia, giảm bớt chạy đua quân sự, cũng như việc thành lập và thúc đẩy các sự kiện hòa bình.
Căng thẳng ngoại giao giữa Mỹ và Na Uy
Trước khi kết quả được công bố, các chính trị gia Na Uy đã lo ngại khả năng Tổng thống Trump tức giận và áp thuế với nước này nếu không đoạt giải Nobel Hòa bình năm nay. Mối lo này không phải là vô căn cứ, bởi ông Trump đã có tiền lệ sử dụng các biện pháp thương mại để phản ứng với những quyết định chính trị mà ông cho là bất công.
Phản ứng gay gắt từ Nhà Trắng đã phần nào khẳng định lo ngại của Na Uy. Tuy nhiên, cho đến nay, Ủy ban Nobel vẫn chưa bình luận về quan điểm của Nhà Trắng.
Ý nghĩa của Giải Nobel Hòa bình 2025 với Venezuela
Quyết định trao giải cho bà Maria Corina Machado mang ý nghĩa chính trị sâu sắc đối với Venezuela. Bà Machado đã trở thành biểu tượng cho phong trào dân chủ tại quốc gia Nam Mỹ này, dù phải đối mặt với nhiều thách thức và bị tước quyền tranh cử. Năm 2002, bà đồng sáng lập tổ chức công dân Sumate nhằm thúc đẩy minh bạch bầu cử và thành lập đảng Vente Venezuela vào năm 2013.
Giải thưởng không chỉ ghi nhận những nỗ lực cá nhân của bà Machado mà còn là lời khích lệ cho toàn bộ phong trào dân chủ tại Venezuela. Năm ngoái, Ủy ban Nobel Na Uy đã quyết định trao giải Nobel Hòa bình năm 2024 cho Nihon Hidankyo – một tổ chức của Nhật Bản gồm những người sống sót sau vụ đánh bom nguyên tử.
